MOERASCiPRES, EEN BIJZONDERE GAST IN DE HORTUS VAN NIJMEGEN.

De moeras-cipres (Taxodium Distichum) is hier nu een exoot, die in de 17^e eeuw naar Europa is meegenomen. Van nature groeit deze boom alleen in de brakke en zoetwatermoeressen in het zuid-oosten van de Verenigde Staten. In het stilstaande water van zijn leefgebied, zoals de beroemde Everglades is het zuurstof-gehalte in de moerassige bodem en het water beperkt. Om dat op te vangen maakt de moeras-cipres holle luchtwortels, die wel 2 meter hoog kunnen worden. In de Hortus van Nijmegen staan rond en in de plas, meerdere moeras-cipressen waar men vooral in de winter de luchtwortels erg goed kan zien.  Vooral in de herfst kleuren de naalden van deze hoog opgroeiende boom (maximaal 20 meter) spectaculair. Met de lariks is het een van de weinige naaldbomen die jaarlijks hun naalden verliezen. Pas laat in het voorjaar, soms zelfs pas in juni verschijnen na de winter de nieuwe dan frisgroene naalden De boom is hier wel winterhard. In april vormt de boom kleine groene bloemetjes en wat grotere mannelijk bloemen, die uitgroeien tot gele katjes. In de herfst vallen de naalden per takjes tegelijk af, de takken van de moeras-cipres zijn roodachtig, de stam van de boom is vezelig, licht bruin van kleur en de schors schilfert af.

De vruchten zijn eerst groen, verkleuren tot diep paarsbruin. Dan pas laten de schudden de zaden vallen.

Overigens is deze boom nu hier ingevoerd, terwijl in prehistorische tijden de boom hier gewoon groeide. In gesteenten worden sporen en zaden van deze plant regelmatig aangetroffen.

MEDISCH

Uit de vruchten wordt in Mexico en het Zuiden van de US een olie gewonnen, dat uitwendig wordt ingezet om zijn specifieke anti-bacteriële werking bv bij Zwarte schimmel. De schimmel Aspergillus Niger komt veel voor maar kan bedreigend zijn bij mensen met een ernstig verzwakt longsysteem. Verder heeft deze olie een cytotoxide werking waarbij het een giftige werkzaamheid geeft tegen bepaalde kankercellen. Ook tegen bepaalde virussen en bacteriën kan het gebruikt worden. Zeker geen medisch werking, die je thuis zou moeten gebruiken.

INHEEMSE SOORTEN

variëteit, zeldzaam tot zeer zeldzaam

zwarte populier      POPULUS NIGRA

peuplier(fr)

De Zwarte Populier is inheems in Europa en West Azië. Er bestaan vele variëteiten, die bijna altijd goed hout leveren. Hoogte tot 30 m. bloemen ontluiken in maart, de manlijke rood en de vrouwelijke groenachtig, beide ongeveer 5 cm. Vruchtkatjes ongeveer 7,5 cm. lang, laten de witte katoenachtige zaden in juni los. Bladeren met voorwaarts gerichte tanden en afgeplatte stelen. Bij de echte zwarte populier zijn scheuten, bladstelen, hoofdnerven en bloemstelen niet behaard. Bij vele variëteiten wel.

De italiaanse populier is een manlijke kloon, door stekken vermeerderd afkomstig van een boom uit Lombardije in Italië uit begin van de 18^e eeuw. De zuilvormige habitus is kenmerkend voor de italiaanse populier/populus nigra cv”Italica”. Vaak aangeplant op kerkhoven).

In Maastricht staat een Canadese populier ( populus x euramericana) van 35 meter hoog. Naast het schouwpad langs de wetering in Schalkhaar staat een zwarte populier van 39 meter.

De populier die nu ons landschap op vele plaatsen domineert is eigenlijk een laat achttiende-, negentiende-eeuws verschijnsel.

Door de kruising van de zwarte populier met de amerikaanse populier (de Canadapopulier) nam de verspreiding een hoge vlucht. De populier is tweehuizig. Bijna altijd worden alleen mannelijke bomen aangeplant ( de vrouwelijke geven veel zaad met wolachtige pluizen, die veelal als bijzonder hinderlijk worden ervaren, zeker als het als een soort sneeuw uit de bomen naar beneden valt).

In de beekdalen in Brabant heeft de Canadees bijna alle oorspronkelijke boomsoorten verdrongen. Het populierehout ervan is de grondstof voor klompen (wilg geeft een betere kwaliteit klompen). De vele klompenmakerijen hebben de aanplant in de negentiende eeuw sterk bevorderd. Dit temeer omdat de populier snel groeit en al binnen 30 jaar gerooid en verwerkt kan worden.

Lucifers worden ook van populierehout gemaakt, maar ook kisten, kratten, pallets, multiplex en houtwol. Het hout is daarnaast ook geschikt voor fijner werk als fineer, tekenborden, onderdelen van meubels en kleine huishoudelijke artikelen. Omdat het hout vrijwel reukloos is wordt het gebruikt voor wanden van silo’s e.d.